Bank Pekao już po raz czwarty opublikował „Raport o sytuacji mikro i małych firm”. Tematem specjalnym tegorocznej edycji jest eksport, obszar w którym również mikro i mali przedsiębiorcy mogą odnieść sukces. Widać poprawę nastrojów wśród 7 tysięcy ankietowanych przedsiębiorców. Tym samym, Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych firm osiągnął rekordową w historii badania wartość 94[1] punktów.

 Sytuacja mikro i małych firm

W czwartej edycji Raportu ocena warunków prowadzenia biznesu mikro i małych firm była najwyższa w historii dotychczasowych badań. Ogólny Wskaźnik Koniunktury, który jest syntetyczną miarą nastrojów właścicieli mikro i małych firm w Polsce, wynosi 94 punkty i jest o 4 punkty wyższy od wyniku ubiegłorocznego oraz o 1 punkt wyższy od najwyższego dotąd poziomu wskaźnika z 2010 r.

- Bardzo ucieszyły mnie wyniki czwartego już Raportu o sytuacji mikro i małych firm. Przeprowadziliśmy wywiady z 7 tysiącami przedsiębiorców. Widać wyraźną poprawę nastrojów. Przedsiębiorcy dobrze ocenili ubiegłe 12 miesięcy, ale co najważniejsze z optymizmem patrzą na 2014 rok. To najlepsze wyniki od 2010 roku” - mówi Grzegorz Piwowar, Wiceprezes Zarządu Banku Pekao.

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm jest obliczany w oparciu o odpowiedzi na osiem pytań dotyczących zarówno ubiegłych, jak i przyszłych 12 miesięcy. Przedsiębiorcy oceniali ogólną sytuację gospodarczą, sytuację branży, firmy, wynik finansowy firmy, zatrudnienie, czas oczekiwania na zapłatę i dostępność do finansowania zewnętrznego.

Najwyższe wyniki na przestrzeni ostatnich 4 lat odnotowano w każdym badanym obszarze za wyjątkiem zatrudnienia w firmach, jednak i tu poziom wskaźnika jest wyższy niż w ubiegłym roku. Szczególną poprawę w stosunku do ubiegłorocznego badania widać w ocenie sytuacji gospodarczej, sytuacji branży oraz sytuacji firmy, jej przychodów i wyniku finansowego. Najlepiej oceniony został dostęp do zewnętrznego finansowania.

Poprawę nastrojów odnotowano też w każdej z branż. Najwyższe oceny za ubiegły rok wystawili usługodawcy. W długim okresie najbardziej stabilnie wygląda sytuacja w branży produkcyjnej. Dużą poprawę widać w budownictwie, najniższe wskaźniki odnotowano w handlu.

Bariery rozwojowe

Raport prezentuje też ocenę barier prowadzenia działalności gospodarczej przez mikro i małe firmy. Polscy przedsiębiorcy ocenili, że bariery te były nieco mniejsze niż w roku ubiegłym. Najwyższy poziom barier rozwojowych odnotowano w branży budowlanej, najniższy w usługowej. Częściej na bariery narzekają firmy małe niż mikro.

Na pierwszym miejscu listy barier znalazła się wysokość podatków (w ubiegłym roku najważniejszą barierą były koszty pracy). W rankingu na wyższych pozycjach niż przed rokiem znalazły się bariery związane z podatkami, konkurencją i rentownością działalności.

Duży postęp odnotowano jeśli chodzi o dostęp do finansowania zewnętrznego (dopiero 11 miejsce na liście barier) i zmniejszenie obciążeń biurokratycznych.

Finansowanie działalności i inwestycje

Pomimo wysokiej oceny dostępności finansowania, tylko co czwarta firma sięga po zewnętrzne źródła finansowania. Odsetek ten nie zmienił się na przestrzeni ostatnich lat mimo nowych form wsparcia finansowania bieżącego (gwarancje de minimis) i rekordowo niskich stóp procentowych.

Badanie pokazało także zauważalny spadek liczby inwestujących firm. Jednocześnie inwestycje mikro i małych firm były niewielkie - 89% inwestycji wymagało wydatków poniżej 100 tys. PLN. Największy spadek inwestycji dotknął branżę budowlaną.

Temat specjalny – eksport w mikro i małych firmach

Według badania w 2013 r działalność eksportową prowadziło 7% mikro firm oraz 24% małych firm. W przypadku mikro firm eksport w większym stopniu ma charakter incydentalny (krótkie kontrakty, jednorazowe umowy, jedna czwarta mikro firm współpracuje tylko z jednym kontrahentem). Dużo bardziej stabilna jest liczba eksporterów w grupie firm małych. 20% firm prowadzi działalność eksportową krócej niż 3 lata (aż 31% mikro firm i 14% małych firm). Największy odsetek eksporterów jest wśród producentów (19%), mniej w pozostałych branżach (około 5,5%).

Wyniki badania pokazały, że eksport bardzo pozytywnie wpływa na sytuację firm. Eksporterzy dużo wyżej ocenili sytuację swojego biznesu niż firmy działające tylko na rynku krajowym.

Głównym rynkiem eksportowym mikro i małych firm są Niemcy (56% eksporterów wysyła tam swoje towary i usługi), co wynika z bliskości i wielkości tego rynku. Wielu eksporterów koncentruje się wyłącznie na tym rynku (19% firm obecnych na rynku niemieckim handluje wyłącznie z tym krajem).

W dalszej kolejności rynkiem docelowym jest Wielka Brytania i Irlandia, co zapewne jest efektem dużej emigracji do tych krajów) oraz kraje skandynawskie. Dla mikro i małych firm istotnym czynnikiem w eksporcie jest odległość do rynków zbytu, stąd duża część eksportu kierowana jest do krajów sąsiednich.

Jedna czwarta badanych firm swoją działalność opiera na eksporcie (przychody z eksportu stanowią ponad 50% całkowitych przychodów). Z drugiej strony dla prawie połowy eksporterów, przychody z eksportu stanowią niewielki dodatek do przychodów generowanych na rynku krajowym.

Statystyczny eksporter współpracuje z kilkoma kontrahentami. Ale aż 15% firm eksporterów współpracuje z ponad 10 firmami za granicą.

Mikro i małe firmy poszukują nowych kontrahentów samodzielnie, poprzez bezpośrednie kontakty, przez Internet lub na targach i wystawach, natomiast w niewielkim stopniu przy poszukiwaniu partnerów za granicą korzystają z pomocy zewnętrznej.

Aż 85% eksporterów konkuruje jakością swoich usług, a 78% ceną produktów lub usług.

- Atutem polskich mikro i małych firm jest połączenie wysokiej jakości i atrakcyjnej ceny. Już nie tylko korzystny kurs wymiany euro i niższe koszty pracy, ale jakość produktu lub usługi staje się główną przewagą konkurencyjną polskiego mikro i małego przedsiębiorcy na rynkach zagranicznych – mówi Grzegorz Piwowar, Wiceprezes Zarządu Banku Pekao.

Coraz większa rola jakości produktu lub usługi wymaga wdrażania innowacyjnych rozwiązań – badanie pokazało, że eksporterzy w grupie mikro i małych firm dużo częściej też inwestują w innowacje.

Największą barierą w eksporcie jest ryzyko kursowe, a ponad połowa ankietowanych uważa, że wprowadzenie euro będzie korzystne dla działalności eksportowej firmy. Drugą ważną barierą jest konkurencja dużych firm, które wygrywają z polskimi mikro i małymi firmami eksportującymi efektem skali, pozycją negocjacyjną, zasobami na promocję i marketing oraz na badania i rozwój.

Ważną barierą jest także oszacowanie popytu za granicą, stąd duża rola instytucji publicznych, które oferują analizy rynków zagranicznych. Badanie pokazało, że firmy odczuwają jeszcze spowolnienie gospodarcze za granicą (30% wskazało na obawy związane z opóźnieniami w płatnościach). Istotna może być nadal bariera językowa (31% wskazań), natomiast znikome jest znaczenie różnic kulturowych, ponieważ prawie cały eksport mikro i małych firm kierowany jest do Europy.

73% eksporterów zamierza rozwijać działalność eksportową. Połowa eksporterów twierdzi, że rozwój eksportu wiąże się z inwestycjami w innowacje. Stąd mikro i małe firmy liczą na wsparcie podmiotów zewnętrznych. W przypadku banków wiąże się to z kredytami inwestycyjnymi, wygodną wymianą walut oraz instrumentami minimalizującymi ryzyko kursowe. Od instytucji publicznych firmy oczekują informacji o rynkach zagranicznych, wsparcia ze środków publicznych na zakup innowacji oraz udział w targach i wystawach. Ważną rolę mają także, zdaniem właścicieli mikro i małych firm, izby gospodarcze, które informują o rynkach zagranicznych, oferując pomoc w promocji firmy oraz w wyszukiwaniu kontrahentów zagranicznych.

- Nie sposób pominąć wpływu sektora mikro i małych firm na kondycję gospodarki i rozwój kraju. Chcemy wdrażać nowe rozwiązania, które pomogą przedsiębiorstwom w rozwoju biznesu. Zamierzamy wspierać polskich przedsiębiorców w ekspansji na rynki zagraniczne przy wykorzystaniu naszej oferty dedykowanych produktów dla eksporterów „Przedsiębiorczość bez granic”, czy też oferując atrakcyjne rozwiązania w ramach „Pakietu trwałych korzyści” ze specjalną ofertą dla naszych klientów m.in. ze strony Google, Microsoft i home.pl dla mikro i małych firm – mówi Emanuele Cacciatore, Dyrektor Zarządzający Departamentem Klienta Biznesowego.

 

_{[1] Wskaźniki w ramach badania mogą przyjmować wartości od 50 do 150, przy czym 50 oznacza „dużo gorzej”, 75 – „gorzej”, 100 – „ani lepiej, ani gorzej”, 125 – „lepiej”, 150 – „dużo lepiej”.}