Bank Pekao S.A. dofinansował zakup dzieł sztuki dla Zamku Królewskiego w Warszawie, w tym m.in. obrazów Bernarda Bellotta (Canaletta) i Marcella Bacciarellego oraz innych cennych eksponatów rzemieślniczych. Dzieła zostały nabyte w kooperacji ze spółkami skarbu państwa. Wzbogacą Królewską Kolekcję dostępną na zamku dla zwiedzających.

Fundacja Banku Pekao, reprezentująca Bank Pekao S.A., wzięła udział w zakupie cennych dzieł sztuki, które wzbogacą zbiory Królewskiej Kolekcji Zamku Królewskiego w Warszawie.

Przekazane eksponaty zostały nabyte na międzynarodowych aukcjach w listopadzie br. Dla Banku Pekao S.A., uczestniczącego w projekcie oznacza dołożenie własnej cegiełki do pozyskania najcenniejszych dzieł sztuki dla Polski i tym samym podniesienia rangi galerii muzealnej Zamku Królewskiego na arenie polskiej i międzynarodowej.

– Bank Pekao jako mecenas sztuki dba o utrzymanie i rozwój dziedzictwa narodowego. Posiadamy własną kolekcję dzieł, ale uczestniczymy w pozyskiwaniu innych kolekcjonerskich skarbów – mówi Leszek Skiba, Prezes Banku Pekao S.A. – Cieszymy się, że udało nam się razem z innymi podmiotami ufundować zakup darów do królewskiej kolekcji. Wielkie dzieła wracają na polskie salony, na nowo budują zasoby i rangę naszych narodowych kolekcji, a co najważniejsze, będą dostępne dla wszystkich zwiedzających na Zamku Królewskim w Warszawie.

– Reprezentując Fundację Banku Pekao, pragnę podkreślić, że te wybitne dzieła są naszym dziedzictwem narodowym, budują naszą kulturę i historię – mówi Rafał Utracki, prezes Fundacji Banku Pekao S.A. - Przekazując darowiznę na zakup dzieł do kolekcji muzealnej Zamku Królewskiego w Warszawie, realizujemy nie tylko nasze cele statutowe związane z prowadzeniem działalności na rzecz kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego, ale także podtrzymywania i upowszechniania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej.

Wśród ufundowanych dzieł sztuki znalazły się: Portret konny pazia Gintowta Bernarda Bellotta (Canaletta) 1773, olej na płótnie, 60 x 55,5 cm, który pierwotnie należał do kolekcji króla Stanisława Augusta. Potwierdzają to  zachowane spisy inwentarzowe oraz Portret Alberta Kazimierza Sasko–Cieszyńskiego Marcella Bacciarellego, 1766, olej na płótnie 92,5 x 75,5 cm, namalowany na zamówienie dworu cesarskiego w okresie panowania ostatniego króla Polski.

Obaj artyści, wybitni przedstawiciele stylu klasycystycznego, piastowali funkcję nadwornych malarzy Stanisława Augusta, a ich liczne dzieła do dziś współtworzą trzon kolekcji sztuki Zamku Królewskiego w Warszawie.

W gronie nowych nabytków znalazły się także pojedyncze egzemplarze porcelany miśnieńskiej, rycina Portret Stanisława Augusta Poniatowskiego Samuela Gottloba Kuetnera, wykonana na podstawie obrazu Marcella Bacciarellego, XVI-wieczna zbroja turniejowa wywodząca się z kręgu kultury niemieckiej, obraz Horace’a Verneta César de Vachon de Belmont-Briançon, pułkownik 3 pułku gwardii honorowej w dniu bitwy pod Reims oraz obraz François-Pascala-Simona Gérarda Szkic portretu króla Murata.

Ufundowanie zakupu powyższych eksponatów to kolejny projekt, w którym Bank Pekao S.A. przekazuje wybitne dzieła do Zamku Królewskiego w Warszawie. Rok wcześniej, w listopadzie 2021 r., bank dokonał darowizny dwóch dzieł sztuki z własnej kolekcji.

Muzeum na Zamku Królewskim otrzymało tapiserię z XVI wieku autorstwa Cornelisa de Ronde pt. „Porwanie Heleny przez Parysa”. Dzieło o wymiarach 320 x 260 cm jest wykonane z jedwabiu i wełny. Z kolei Muzeum Narodowemu w Warszawie przekazano srebrną szkatułę na biżuterię z początku XVIII wieku wykonaną przez Daniela Friedricha von Mylius o wymiarach 18,5 x 26,5 x 20,5 cm i wadze 959 g.

Bank Pekao zakupił szkatułę w 1996 r., a tapiserię rok później. Dziś ich wartość wynosi blisko 400 tysięcy złotych. Dzieła od momentu zakupu przez bank pozostawały w depozycie Muzeum Narodowego w Warszawie i Zamku Królewskiego.

 

Opisy ufundowanych dzieł:

Bernardo Bellotto, Portret konny pazia Gintowta, 1773, olej na płótnie, 60 x 55,5 cm

Obiekt nabyty na aukcji Old Master Paintings w Auktionshaus im Kinsky w Wiedniu 8 listopada 2022 r.

Obraz należy do cyklu czterech portretów maneżowych (konnych), który jako całość wszedł w skład kolekcji króla Stanisława Augusta, co poświadcza jego obecność w spisie dzieł dostarczonych na dwór królewski, sporządzonym przez samego artystę. Obraz zarejestrowany został także w 1795 r. w rękopiśmiennym inwentarzu obrazów na Zamku Królewskim pod numerem 459 i tytułem: Le page Gintowt à cheval, suivi d'un palfrenier à livrée du Roi .

Trzy pozostałe płótna z cyklu, przechowywane są obecnie w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie i Kunsthistorisches Museum w Wiedniu. Miejsce przechowywania dzieła oferowanego na aukcji było przez długi czas nieznane.

Wszystkie cztery obrazy składające się na cykl przedstawiają postacie na koniach lub z końmi na tle imaginacyjnej architektury – antycznej i barokowej. Płótna łączy dominanta świetlistej bieli końskiego umaszczenia oraz jaskrawe czerwienie i zielenie mundurów.

Ta seria scen rodzajowych stanowi ciekawy ewenement na tle twórczości Bernarda Bellotta, specjalizującego się w wedutach, czyli panoramach miejskich.

Zakupione dzieło dołączy do trwającej od 8 stycznia 2022 r. wielkiej jubileuszowej wystawy monograficznej Bernardo Bellotto. W 300 rocznicę urodzin malarza.

Marcello Bacciarelli, Portret Alberta Kazimierza Sasko–Cieszyńskiego, 1766, olej na płótnie 92,5 x 75,5 cm

Obiekt nabyty na aukcji Dorotheum w Wiedniu 9 listopada 2022 r.

Portret Alberta Kazimierza Sasko–Cieszyńskiego (ur. w 1738 r. w Moritzburgu, zm. w 1822 r. w Wiedniu), księcia cieszyńskiego i saskiego, królewicza polskiego, syna króla Augusta III i Marii Józefy Habsburżanki.

Obraz powstał najpewniej na zamówienie dworu cesarskiego w celu upamiętnienia zawarcia małżeństwa młodego księcia z Marią Krystyną Habsburżanką (1742–1798), arcyksiężną austriacką, córką cesarzowej Marii Teresy i Franciszka Lotaryńskiego. Jest to najprawdopodobniej pendant do portretu Marii Krystyny, namalowanego przez Marcella Bacciarellego w tym samym roku (dzieło należy do zbiorów prywatnych, znajduje się w długoterminowym depozycie w Kunsthistorisches Museum w Wiedniu). Oba obrazy utrzymane są w podobnej, delikatnej, wręcz pastelowej kolorystyce i dyskretnym oświetleniu.

Obraz namalowano w klasycznej konwencji portretu reprezentacyjnego według tradycji ikonograficznej rozpowszechnionej na osiemnastowiecznych dworach europejskich przez nadwornych artystów takich jak Louis de Silvestre czy Martin van Mytens.

Ukazany na tle pnia drzewa po lewej i toczącej się bitwy po prawej, książę Albert Kazimierz przedstawiony jest jako cesarski feldmarszałek, ubrany w zbroję z polerowanej stali bogato zdobionej złotymi naprzemiennymi paskami. Na piersi księcia widać klejnot Orderu Złotego Runa, który otrzymał pod koniec 1765 r. Na niebieskiej wstędze portretowany ma przypięty również krzyż Orderu Orła Białego, noszony przez większość przedstawicieli rodu Wettinów, zniesiony jednak w 1765 r., co czyni omawiany wizerunek ostatnim ikonograficznym upamiętnieniem tej tradycji.

Porcelana miśnieńska

Spośród kilkudziesięciu zakupionych w 2022 r. zabytków porcelanowych, wykonanych w Królewskiej Manufakturze Porcelany w Miśni, na szczególne wyróżnienie zasługują:

• zespół naczyń ze słynnego serwisu łabędziego hrabiego Henryka Brühla, wykonanego w latach 1737–1741 (owalna taca, 2 półmiski i talerz)
• talerz z serwisu hrabiego Aleksandra Józefa Sułkowskiego, wykonanego w latach 1735–1738 – pierwszej wielkiej liczącej ponad 1000 elementów zastawy wykonanej dla członka dworu, a nie rodziny królewskiej Wettynów.
• półmisek ze scenką chinoiserie, przypisywaną Adamowi Friedrichowi von Löwenfinckowi z lat 1735–1736 r. oraz kilka talerzy z lat 1740–1745 z motywem fantastycznych zwierząt opracowanych w stylu Löwenfincka.

 

Nabyte egzemplarze dla Zamku Królewskiego reprezentują wartość nie tylko ze względu na swoje walory artystyczne czy zabytkowe, ale także jako polonica związane z okresem panowania dynastii Wettynów w Rzeczypospolitej.

Samuel Gottlob Kuetner według Marcello Bacciarellego, Portret Stanisława Augusta Poniatowskiego, 1784, papier, miedzioryt, akwaforta, 40 x 31,5 cm

Obiekt nabyty na 60. Aukcji Książek i Grafiki w antykwariacie „Lamus” w Warszawie 26 listopada 2022 r.

Rycina portretowa Stanisława Augusta, ukazująca króla spoglądającego na wprost, ubranego w kirys i płaszcz gronostajowy, spięty zaponą inkrustowaną drogimi kamieniami. Na piersi monarchy wyeksponowana jest gwiazda Orderu Orła Białego, na szyi – klejnot tegoż orderu zawieszony na zdobionym emaliowanym łańcuchu wykonanym przez złotnika i jubilera warszawskiego Joachima Friedricha Jacobsona.

Rycina powstała w Warszawie na zamówienie króla. Grafik posłużył się niezachowanym do dziś obrazem Marcella Bacciarellego, będącym trawestacją obrazu koronacyjnego.

Jest to jeden z najpiękniejszych portretów graficznych Stanisława Augusta, będący jednocześnie unikatem kolekcjonerskim, który nigdy wcześniej nie pojawiał się na rynku antykwarycznym. Notowanych jest zaledwie pięć odbitek tej ryciny, wszystkie pochodzą z kolekcji historycznych i znajdują się w zbiorach polskich instytucji kultury.

Zbroja turniejowa; Niemcy; ok. 1560; stal, skóra; kucie, tłoczenie, nitowanie; 88 cm x 41,5 cm x 21,5 cm; 5,65 kg

Fragment typowej zbroi turniejowej z kręgu kultury niemieckiej, składający się z napierśnika z hakiem, szorcy folgowej i folgowych nabiodrków. Napierśnik, wykuty z grubej stalowej blachy i ukształtowany w tzw. gęsi brzuszek, pozwala na ześlizgiwanie się kopii. Ozdobiony jest tłoczeniem i grubym motywem sznurowym na górnym rancie. Pod prawą pachą zamontowano stały hak na kopię. U dołu napierśnik kończy się czterfolgową szorcą, której dolny rant zdobiony jest motywem sznurowym. Do szorcy donitowane zostały folgowe nabiodrki (po 7 folg każdy) zakończone dekoracją w postaci motywu sznurowego na rantach. Napierśnik posiada po bokach ruchome elementy płytowe, które umożliwiają składanie się do ataku kopią i dają większa mobilność podczas walki. Stanowią one dodatkową osłonę klatki piersiowej i pach i są ozdobione grubym motywem sznurowym. Dodatkowo umieszczono na nich żelazne sprzączki do mocowania naplecznika. Na napierśniku tuż pod górnym rantem znajduje się mocowanie do dodatkowych elementów uzbrojenia turniejowego.

Horace Vernet, César de Vachon de Belmont-Briançon, pułkownik 3 pułku gwardii honorowej w dniu bitwy pod Reims, 1815, Olej na płótnie, wym. 50,5 × 61,3 cm (w ramie: 64,8 × 76,2 cm)

Obraz przedstawia poranek ostatniego dnia życia César`a de Vachon de Belmont-Briançon, pułkownika-majora kawalerii Napoleona. 13 marca 1814 roku poprowadził on swoją ostatnią szarżę 3 pułku gwardii honorowej, chcąc odzyskać Reims z rąk okupujących miasto wojsk rosyjsko-pruskich. Podczas ataku pułkownik Belmont-Brianço wpadł w zasadzkę rosyjskich dragonów, z  której trudem udało mu się uwolnić.  Chwilę później poległ postrzelony z karabinu na rogatkach Reims.

Konny portret pułkownika Vachon de Belmont-Briançon został pośmiertnie namalowany na płótnie przez jednego z najwybitniejszych malarzy epoki Horace’a Verneta. Portretowany stoi w centrum kompozycji, w galowym wojskowym mundurze, noszonym podczas bitwy przez gwardię honorową cesarza Napoleona. Scena przedstawia pułkownika, który za chwilę dosiądzie swojego karego rumaka i wyruszy na swoją ostatnią w życiu bitwę. Konia przytrzymuje adiutant pułkownika, z tyłu dogasa ognisko, przy którym pułkownik spędził noc.

Émile-Jean-Horace Vernet (ur. 1789 w Paryżu, zm. 1863 w Paryżu) malował wielkie bitwy napoleońskie, obrazy historyczne, sceny wojskowe i batalistyczne, a także kompozycje myśliwskie i portrety. Na swoich obrazach bardzo często ukazywał konie. Artysta znany jest też z licznych litografii i drzeworytów, wykonanych na podstawie własnych obrazów. Do jego najbardziej znanych obrazów z polskimi wątkami należą: Bitwa pod Somosierrą (Muzeum Narodowe w Warszawie) oraz Śmierć księcia Józefa Poniatowskiego (kolekcja prywatna).

Zakupiony obraz reprezentuje wysokie walory artystyczne i ekspozycyjne. Prezentowany będzie na stałej ekspozycji Apartament księcia Józefa Poniatowskiego w Pałacu Pod Blachą.

François-Pascal-Simon baron Gérard, Szkic portretu króla Murata, ok. 1810, olej na płótnie, 26,5 × 21 cm

Niepublikowane studium portretu Joachima Murata, króla Neapolu, w mundurze pułkownika Gwardii Neapolitańskiej to obraz malowany w manierze szkicowej, dający pierwszy pogląd na styl artysty, będącego najlepszym uczniem Jacquesa-Louisa Davida.

Alain Latreille, specjalista od malarstwa Gérarda, w swojej opinii podkreślił: „jakość szkicu, akcenty kolorystyczne, z których wyłania się kilka skrupulatnie wyrysowanych linii, psychologia i charakter jednej z największych postaci imperium; potwierdzają mistrzostwo artysty, który w historii sztuki zdobył tytuł «Malarza królów, króla malarzy».”

Obraz jest ciekawą propozycją zarówno pod kątem osoby sportretowanej, jak i autora malarskiego przedstawienia. Postać Joachima Murata wiąże się z epoką napoleońską i czasami Księstwa Warszawskiego – był przyjacielem księcia Józefa Poniatowskiego. Malarskie przedstawienia Murata nie pojawiają się często na rynku antykwarycznym. Większość z nich znajduje się w muzeach francuskich.