Rozwinięty rynek kapitałowy to wizytówka każdej dobrze funkcjonującej gospodarki rynkowej. Giełda to z definicji koło zamachowe rozwoju tego rynku, jednak w ostatnich latach nie mieliśmy okazji świętować zbyt wielu debiutów. Czy rynek kapitałowy to nadal ziemia obiecana na drodze do rozwoju biznesu?
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie działa od 16 kwietnia 1991 r. W początkowych latach swojego funkcjonowania GPW była kluczowa dla budującego się w Polsce rynku kapitałowego i transformacji gospodarczej. Na pierwsze 20 lat funkcjonowania przypadały największe prywatyzacje w kraju, których głównym celem było unowocześnienie przedsiębiorstw państwowych, często niedoinwestowanych, mało efektywnych i funkcjonujących w oderwaniu od zasad gospodarki rynkowej. Sprzedaż akcji poprzez giełdę pozwalała spółkom pozyskać kapitał na inwestycje i modernizację, a państwu – zmniejszyć deficyt, ograniczyć wpływ polityczny na zarządzanie firmami oraz zbudować podstawy silnego sektora prywatnego. Proces ten umożliwił również wprowadzenie mechanizmów rynkowych i standardów corporate governance, takich jak obowiązek raportowania, audyty, nadzór właścicielski czy obecność inwestorów instytucjonalnych.
Sytuacja rynku debiutów giełdowych na przestrzeni ostatnich lat
Niestety na przestrzeni ostatnich lat liczba debiutów na GPW spada, co wpisuje się w szerszy trend na europejskich rynkach kapitałowych, gdzie napotkaliśmy największe od ponad dekady turbulencje, co bezpośrednio przełożyło się na liczbę IPO. W tym okresie rynek wkroczył w fazę narastającej niepewności, głównie w wyniku szoku geopolitycznego po wybuchu wojny w Ukrainie, gwałtownie rosnącej inflacji i agresywnych podwyżek stóp procentowych przez banki centralne. Zaostrzenie polityki monetarnej doprowadziło do spadku wycen spółek, co skutecznie zamroziło kolejkę potencjalnych debiutów. Wysoka zmienność rynków, utrzymujące się napięcia makroekonomiczne, wysokie koszty kapitału i niepewność po stronie inwestorów, znalazły swoje odzwierciedlenie w spadku apetytu inwestorów na ryzyko i wysokich wymaganiach w kontekście atrakcyjności oferty .
Perspektywy dla poprawy sytuacji
W najbliższych latach sytuacja na rynku IPO w Europie i w Polsce może stopniowo się poprawiać dzięki spadającej inflacji, oczekiwanym obniżkom stóp procentowych oraz rosnącej płynności na rynkach akcji. Po stronie ryzyk pozostają oczywiście: duża niepewność geopolityczna, widmo spowolnienia gospodarczego oraz konkurencja ze strony finansowania prywatnego, które dla wielu przedsiębiorstw pozostaje atrakcyjną alternatywą wobec wejścia na giełdę. Dlatego powrót do dynamicznej aktywności IPO będzie możliwy, ale najpewniej w formie stopniowej i selektywnej odbudowy, uzależnionej od dalszej stabilizacji warunków makroekonomicznych.
Jakie mamy alternatywy finansowania dalszego rozwoju spółki
Przedsiębiorstwa planujące pozyskanie kapitału mają dziś do wyboru kilka zasadniczych ścieżek finansowania, z których każda oferuje inny zestaw korzyści i ryzyk. Najbardziej tradycyjne podejście oparte o finansowanie dłużne, takie jak kredyty bankowe czy emisje obligacji, pozostawia pełnię kontroli akcjonariuszom i jest szybsze w pozyskaniu, jednak zwiększa zadłużenie przedsiębiorstwa, wymaga zabezpieczeń i zdolności kredytowej, a przy wysokich stopach procentowych może istotnie obciążać cash flow.
Z kolei fuzje i przejęcia – zwłaszcza wejście inwestora finansowego (fundusz private equity) lub strategiczne joint venture – oferują dostęp do kapitału, kompetencji i sieci dystrybucji bez konieczności pełnej publicznej ekspozycji. Ich minusem jest częściowa lub pełna utrata kontroli właścicielskiej, silny udział inwestora w zarządzaniu oraz presja na szybkie zwiększanie wartości spółki.
Natomiast oferta publiczna na GPW pozwala na pozyskanie dużej, jednorazowej puli kapitału, przy jednoczesnym zwiększeniu wiarygodności rynkowej i transparentności, co sprzyja dalszemu rozwojowi i budowaniu stabilnego biznesu. Głównymi wyzwaniami są obowiązki informacyjne oraz presja rynku publicznego, jak również konieczność dopasowania struktury operacyjnej do wymogów prawnych.
W praktyce wybór optymalnej formy pozyskania kapitału zależy od strategii rozwoju, fazy wzrostu firmy i jej tolerancji na ryzyko. Rynek publiczny premiuje spółki skalowalne i transparentne, M&A – firmy gotowe na partnera właścicielskiego, a finansowanie dłużne – podmioty o stabilnych przepływach pieniężnych. Dlatego coraz częściej przedsiębiorstwa łączą kilka metod, budując zrównoważoną strukturę finansowania, która umożliwia dalszy rozwój i jednocześnie ogranicza ryzyka wynikające z nadmiernego zadłużenia lub utraty kontroli operacyjnej.
Kluczowe przesłanki dla wejścia na GPW
Faktem jest jednak, że właśnie wejście na GPW to dla wielu przedsiębiorstw strategiczny krok, który może otworzyć dostęp do kapitału na skalę niedostępną w innych formach finansowania. Najczęstszą motywacją jest pozyskanie środków na rozwój – zarówno organiczny, jak i ekspansję zagraniczną, inwestycje w R&D czy przejęcia konkurentów. Debiut giełdowy stanowi także efektywną ścieżkę częściowego lub całkowitego wyjścia z inwestycji dla dotychczasowych akcjonariuszy, w tym funduszy private equity i venture capital, założycieli kończących horyzont inwestycyjny lub właścicieli chcących zrealizować część zysków przy zachowaniu wpływu na spółkę. Dla wielu firm rodzinnych IPO bywa również sposobem na zapewnienie sukcesji, zwłaszcza, gdy brakuje naturalnych następców lub gdy majątek właścicieli wymaga uporządkowania i podziału.
Istnieją jednak także bardziej subtelne, ale równie istotne przesłanki, które nierzadko wskazywane są przez spółki jako prawdziwe punkty zwrotne w ich rozwoju. Mowa tutaj przede wszystkim o zwiększeniu wiarygodności wobec klientów, partnerów i instytucji finansowych, co wspiera współpracę na rynku lokalnym i międzynarodowym, ułatwieniu pozyskania finansowania dłużnego dzięki statusowi spółki publicznej, a także budowaniu długoterminowej wartości poprzez wdrożenie standardów ładu korporacyjnego. Co ważne, praktyka rynkowa pokazuje, że nie ma jednego idealnego momentu na IPO – na giełdę wchodzą zarówno młode, dynamicznie rosnące spółki, jak i dojrzałe przedsiębiorstwa z kilkudziesięcioletnim stażem. Decyzja o upublicznieniu jest zawsze indywidualna i zależy od ambicji właścicieli, strategii rozwoju oraz gotowości organizacyjnej do funkcjonowania w otoczeniu rynku publicznego.
Historie sukcesu
Z doświadczeń jakie zgromadziliśmy w ramach realizowanych transakcji przywołać można wiele historii o wręcz modelowym charakterze wykorzystania giełdy do rozwoju działalności i skali biznesu.
Przykładem realizowanym w horyzoncie kilkunastu lat może być spółka AB S.A., która w roku debiutu rynkowego (2006) była czwartym graczem w swojej branży. Obecnie jest to lider w Polsce oraz regionie CEE, który od momentu IPO przeskalował działalności spółki, co pozwoliło na jedenastokrotnie zwiększenie wielkości generowanych przychodów. W tym przypadku celem wejścia na giełdę było pozyskanie środków na inwestycje i transakcje M&A oraz wyjście ze spółki inwestora finansowego. W kolejnych krokach AB przeprowadziło jeszcze transakcje SPO oraz liczne ABB. Jednocześnie spółka wykorzystywała inne źródła finansowania, jak np. emisje obligacji. W ostatnim kroku główny założyciel spółki sprzedał w 2025 r. wszystkie swoje akcje realizując w ten sposób plan sukcesji przez GPW.
Kolejnym ciekawym przykładem może być spółka Vercom, której celem IPO było sfinansowanie wzrostu poprzez transakcje M&A, co umożliwiło dynamiczną ekspansję działalności w Polsce i za granicą. Od tego czasu spółka przeprowadziła kilka udanych akwizycji, co pozwoliło jej na ponad czterokrotne zwiększenie bazy klientów i realizację planów zagranicznej ekspansji jako jednego z liderów rynku w swojej branży, a to znalazło swoje odzwierciedlenie w dwuipółkrotnym wzroście przychodów w okresie zaledwie 4 lat.
Rola doradcy w procesie IPO?
Pomimo że proces wprowadzenia spółki na giełdę angażuje całe przedsiębiorstwo, to o sukcesie przedsięwzięcia w znacznym stopniu decyduje również właściwy dobór doradców do konsorcjum. Rola doświadczonego doradcy w procesie IPO jest absolutnie kluczowa, ponieważ to on prowadzi emitenta przez złożony, wielomiesięczny i wymagający proces wejścia na rynek publiczny. Wsparcie merytoryczne i projektowe doradcy pozwala uniknąć błędów, zoptymalizować strukturę oferty oraz przygotować spółkę do spełniania wymogów rynku kapitałowego również po debiucie. Jako Pekao – poprzez Biuro Maklerskie i Pekao Investment Banking – zapewniamy wsparcie zarówno w transakcjach IPO, jak i na kolejnych etapach pozyskiwania kapitału, takich jak SPO czy ABB. Nasza praca obejmuje m.in. precyzyjne zaplanowanie harmonogramu procesu, określenie optymalnych parametrów oferty, wsparcie w budowaniu spójnego i przekonującego equity story dla inwestorów, przygotowanie strategii komunikacji z rynkiem oraz współpracę z pozostałą częścią konsorcjum obejmującym m.in. doradców prawnych i podatkowych. Doświadczony doradca sprawia, że proces staje się bardziej przewidywalny, efektywny i bezpieczny, a emitent może skoncentrować się na swoim biznesie, mając pewność, że krytyczne elementy transakcji są prowadzone profesjonalnie.
Wspólne budowanie i rozwój rynku kapitałowego
Poza działalnością biznesową w obszarze transakcji ECM, podejmujemy również szereg działań mających na celu promowanie rynku kapitałowego w Polsce. Dla klientów Banku Pekao S.A., właścicieli przedsiębiorstw, którzy rozważają możliwość wejścia na rynek giełdowy, jako kolejny krok w rozwoju biznesu, dedykujemy cykl spotkań “Z Żubrem na Giełdę”. Autorska inicjatywa realizowana jest przez Biuro Maklerskie Banku Pekao, Departament Klientów Korporacyjnych oraz Pekao Investment Banking przy udziale GPW. Podczas spotkań praktycy rynku przedstawiają i dzielą się doświadczeniami z przeprowadzonych transakcji rynkowych, odczarowując tym samym cały proces IPO. Oceniając po zainteresowaniu ze strony uczestników na GPW nadal ma wysoki potencjał przyciągnięcia ciekawych debiutantów.
Na koniec warto pamiętać, że wsparcie jakie zapewniamy jako w obszarze rynku kapitałowego stanowi doskonałe uzupełnienie oferty bankowej w zakresie finansowania dłużnego i pozwala wspierać przedsiębiorstwa na każdym etapie rozwoju.
Piotr Cwynar - ukończył Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu na Wydziale Ekonomii, University of Abertay Dundee w zakresie Business Studies with Economics w Wielkiej Brytanii oraz uzyskał tytuł Executive MBA na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego.
Do Banku Pekao S.A. dołączył w 2010 roku w ramach programu menadżerskiego Unichallenge. Doświadczenie w kluczowych obszarach Biura Maklerskiego budował realizując projekty na poziomie podmiotów brokerskich w Grupie Pekao, w tym projekt integracji działalności maklerskiej.
Jako dyrektor Biura Transakcji Maklerskich od 2019 roku, rozwija działalność w obszarze współpracy z klientami instytucjonalnymi, od 2022 roku w roli dyrektora Departamentu Klienta Instytucjonalnego. Uczestniczy w pracach Izby Domów Maklerskich jako arbiter sądu. Posiada licencję maklera papierów wartościowych.
