Rosnąca aktywność funduszy Private Equity będzie kluczowym elementem w rozwoju rynku fuzji i przejęć (M&A) w Polsce. Polskie firmy czeka era integracji z innymi podmiotami w Polsce i regionie. Wiele firm będzie przedmiotem sukcesji lub sprzedaży, a inne będą aktywnie poszukiwały celów przejęć w całej Europie. To tylko niektóre z wniosków z raportu Banku Pekao „Nowe otwarcie: Wyzwania polskiego sektora przedsiębiorstw motorem rozwojowym rynku M&A”. Wartość tego rynku za ostatnie trzy lata to aż 22 mld euro i prawdopodobnie nadal będzie rosła.

• Polska pozostaje liderem na rynku transakcji typu M&A w regionie
• Średnia wartość realizowanych transakcji rośnie
• Wzrasta rola funduszy Private Equity jako stron transakcji
• Polska gospodarka dysponuje potencjałem do ponadprzeciętnego wzrostu w obszarze transakcji M&A

Polska liderem M&A w regionie

Jednym z wyznaczników kondycji gospodarki jest liczba zawieranych transakcji fuzji i przejęć – właśnie ten aspekt został poddany analizie przez Grupę Pekao i firmę doradczą Lazard w najnowszym raporcie „Nowe otwarcie: Wyzwania polskiego sektora przedsiębiorstw motorem rozwojowym rynku M&A”.

– Żyjemy w czasach rewolucji przemysłowej 4.0, a polskie firmy mogą być jej beneficjentami. Na ich korzyść przemawia kapitał intelektualny, ale również procesy konsolidacji wielu branż. Rodzime przedsiębiorstwa w najbliższych latach będą przejmowały firmy za granicą nie tylko w regionie, ale także w Europie Zachodniej. Większa aktywność w zakresie fuzji i przejęć jest zjawiskiem pożądanym i korzystnym dla całej polskiej gospodarki – powiedział Michał Krupiński, Prezes Zarządu Banku Pekao S.A.

Ten trend widać już dzisiaj. To w Polsce zawierana jest co trzecia transakcja M&A w regionie. W ostatnich trzech latach było ich ponad 400 o łącznej wartości 22 mld euro. Spośród 30 największych transakcji w tym okresie niemal połowa dotyczyła podmiotów z Polski. Łączna wartość polskiego rynku wzrosła o ponad 20 proc. (w porównaniu do lat 2013–15), gdy w innych krajach regionu odnotowano około 10-proc. spadek.

Co ciekawe, obserwujemy wyraźną dysproporcję między liczbą transakcji, w których uczestniczą podmioty zagraniczne na rynkach Europy Środkowej i Wschodniej, a Polską. W naszym kraju znaczna część fuzji i przejęć odbywa się pomiędzy podmiotami z polskim kapitałem lub polskimi korzeniami. Eksperci Pekao uważają, że ten trend ulegnie zmianie i polskie firmy będą częściej zarówno podmiotem przejęć, jak i przedsiębiorstwami kupującymi firmy za granicą.

Właśnie ze względu na coraz większe znaczenie wymiaru międzynarodowego transakcji, Grupa Pekao zdecydowała się na strategiczny sojusz z jednym z globalnych liderów w doradztwie transakcyjnym – firmą Lazard.

– Oprócz doświadczenia i posiadanych relacji, Grupę Pekao wyróżnia też rozpoznawalność na międzynarodowym rynku finansowym. Uważamy, że globalna skala działania Lazard połączona ze znajomością regionu po stronie Pekao pozwoli wygenerować szereg pozytywnych efektów dla obu stron – stwierdził Bozidar Djelic, Dyrektor Zarządzający odpowiedzialny za Europę Środkowo-Wschodnią w Lazard.

Średnia wartość transakcji rośnie

W latach 2016-18 średnia wartość jednej transakcji M&A w Polsce wyniosła 121 mln euro (wzrost o 31 proc. w stosunku do okresu 2013-15). Raport wskazuje jednak, że polski rynek charakteryzuje przesunięcie w kierunku mniejszych transakcji (ponad połowa z nich o wartości poniżej 25 mln euro). Łączna wartość rynku podlega istotnemu wpływowi pojedynczych, dużych transakcji (powyżej 1 mld euro), jednak w całym regionie Europy Środkowej i Wschodniej zdarzają się one stosunkowo rzadko.

Rola funduszy Private Equity

Eksperci dostrzegają rosnącą rolę funduszy Private Equity zarówno w Polsce, jak i w całym regionie Europy Środkowej i Wschodniej. W badanym okresie fundusze tego typu odpowiadały za około 30 proc. transakcji M&A. Wzrasta wartość topowych transakcji, na znaczeniu zyskują transakcje cross-border, a przy jednoczesnym rozdrobnieniu wielu sektorów w Polsce i w regionie, utrzymanie tego kierunku wydaje się bardzo prawdopodobne również w najbliższych latach. Fundusze PE mogą pełnić rolę integratorów rozdrobnionych rynków.

Ciekawą obserwacją płynącą z raportu jest również dysproporcja pomiędzy transakcjami inwestycyjnymi funduszy Private Equity, a transakcjami wyjścia z inwestycji tych funduszy. Znaczna przewaga „wejść” oznacza – zdaniem ekspertów banku – dodatkowy bodziec dla rozwoju rynku M&A, ze względu na konieczność wyjścia funduszy z posiadanych udziałów w firmach w perspektywie kilku najbliższych lat.

– Polska jest kluczowym krajem w regionie Europy Środkowo-Wschodniej w strategii globalnych i regionalnych funduszy Private Equity. To największy rynek w tej części świata, z dużymi firmami oraz „duchem przedsiębiorczości”, który charakteryzuje polską transformację. Widzimy rosnące zainteresowanie polskimi firmami wśród funduszy, które są, albo dopiero planują być w Polsce. Obserwujemy także zainteresowanie przedsiębiorstwami z regionu Europy Środkowo-Wschodniej wśród tych podmiotów, które mają zespoły transakcyjne w naszym kraju – powiedział Maciej Jacenko, Prezes Pekao Investment Banking.

Szybszy rozwój mid-marketu

Jednym z motorów wzrostu polskiego rynku M&A w najbliższych latach może stać się szybszy rozwój segmentu średnich transakcji (tzw. mid-marketu).

W ostatnich latach polskie średnie firmy znacząco rozwinęły swoją działalność, stając się atrakcyjnymi celami przejęć, ale też są coraz bardziej predestynowane do roli aktywnego przejmującego w Europie Środkowo-Wschodniej i Zachodniej.

W najbliższych latach polski rynek fuzji i przejęć powinna cechować nie tylko rosnąca aktywność, ale również jego coraz większa złożoność. Przyszłe transakcje na lokalnym rynku coraz częściej zawierać będą elementy międzynarodowe, udział zawodowego inwestora w postaci funduszy Private Equity, czy też bardziej skomplikowanego finansowania, a ponadto perspektywę dalszego inwestowania środków „emerytowanego” właściciela.

Polski rynek fuzji i przejęć – ponadprzeciętny potencjał wzrostu

Zdaniem autorów raportu, rynek M&A może być jednym z czynników rozwoju polskiej gospodarki. Wskazują, że model rozwoju przedsiębiorstw, polegający na wzroście produkcji poprzez zwiększenie zatrudnienia, prawdopodobnie uległ wyczerpaniu m.in. z powodów demograficznych. Nadchodzi era poszukiwania wzrostu przychodów i efektywności przedsiębiorstw poprzez zdobywanie nowych rynków zbytu czy konsolidację branżową. W obu wypadkach to właśnie fuzje i przejęcia mogą być bardzo ważnym czynnikiem sprzyjającym rozwojowi gospodarki.

W najbliższych latach możemy oczekiwać utrzymania wysokiej aktywności na rynku M&A, a silnym bodźcem do jego rozwoju może okazać się wzrost dynamiki w segmencie średnich transakcji. Słabsza koniunktura gospodarcza i niepewność geopolityczna powinny być bowiem neutralizowane przez nasilenie tendencji konsolidacyjnych, wzrost liczby spółek wystawianych na sprzedaż oraz poprawę ich wycen. Główne branże, które generują potencjał powyżej przeciętnego dla transakcji M&A w Polsce, to przemysł i produkcja żywności, branże technologiczne i sektor finansowy.

Wpływ sukcesji

Jeden z istotnych trendów, który będzie kształtował polski rynek M&A, to sukcesja. Zachodząca zmiana pokoleniowa w polskich firmach jest nieunikniona. Może oznaczać dojście do kontroli nad firmami młodych, dynamicznych managerów (sukcesorów), ale równocześnie – w przypadku braku ich zainteresowania zarządzaniem rodzinnym biznesem – decyzję o sprzedaży firmy.

Raport przewiduje utrzymanie się liczby transakcji na poziomie co najmniej zbliżonym do średniej z ostatnich lat (130-140 transakcji o wartości jednostkowej powyżej 5 mln dol.). Wartość rynku może pozostawać silnie zmienna pod wpływem prawdopodobnych dużych transakcji realizowanych w poszczególnych latach. Choć w centrum aktywności raczej pozostaną transakcje o stosunkowo niskiej wartości jednostkowej (do 25 mln euro), można spodziewać się dalszego rozwoju i wzrostu znaczenia tzw. mid-marketu.

 

Raport „Nowe otwarcie: Wyzwania polskiego sektora przedsiębiorstw motorem rozwojowym rynku M&A” został przygotowany przez analityków Grupy Pekao (Bank Pekao S.A. i Pekao Investment Banking) we współpracy z amerykańskim bankiem inwestycyjnym Lazard (jedna z najbardziej znanych firm doradczych z obszaru M&A, bankowości inwestycyjnej i asset management).

Na postawione w tytule pytanie, autorzy odpowiadają na podstawie danych z serwisu Mergermarket, dotyczących transakcji o jednostkowej wartości powyżej 5 mln dol., których przedmiotem była spółka mająca główną siedzibę w jednym z krajów Europy Środkowo-Wschodniej, ogłoszone i zamknięte (2013-17) lub ogłoszone i nieanulowane do połowy maja 2019 (transakcje z 2018), z wyłączeniem transakcji zakupu spółek SPV na rynku nieruchomości komercyjnych.